Iedereen gaapt en aanstekelijk is het zeker. Zelfs als we ruim negen uur hebben geslapen en druk aan het werk zijn betrappen we ons zelfs erop. Maar waarom gapen we dan eigenlijk? De werkelijke redenen zijn wellicht complexer en mysterieuzer dan dat we in eerste instantie denken.
Op welke momenten gapen we?
Wetenschappers hebben aangetoond dat gapen het vaakst optreedt tijdens de uren voordat je in slaap valt en net nadat je wakker bent geworden. Daarnaast is door een experiment aangetoond dat we meer gapen tijdens oninteressante gebeurtenissen. De associatie met vermoeidheid en verveling klopt dus, maar waarom doen we het in deze situaties vaker in vergelijking met andere situaties?
Drie mogelijke verklaringen
Wereldwijd denkt men dat we gapen om meer zuurstof binnen te krijgen. Echter is deze theorie uitgebreid getest en blijkt dit niet zo te zijn. Maar voor wat is het dan wel goed?
1. Gapen koelt de hersenen af
Momenteel is dit een van de meest populaire theorieën over gapen. Het zou onze hersenen afkoelen wanneer deze oververhit dreigen te raken. Er zijn twee studies die deze theorie ondersteunen. Eén studie toonde aan dat wanneer koude elementen tegen het hoofd worden gehouden men bijna geheel stopt met gapen. De andere studie ontdekte dat de frequentie van gapen verandert met de seizoenen en dat we sneller gapen wanneer de buitentemperatuur hoger is dan onze lichaamstemperatuur. Dit verklaart meteen waarom we gapen wanneer we moe zijn. Ons brein warmt namelijk op als we slaaptekort hebben.
2. Gapen stretcht de longen
Hoewel we niet gapen om meer zuurstof binnen te krijgen, doen we het wel om de longen te stretchen. Hierdoor voorkomt het lichaam dat atelectase optreedt. Dit is een aandoening waarbij (een deel van) de long geen lucht meer krijgt en daardoor samenvalt. Bovendien stimuleert het de aanmaak van surfactant: een stof in de longen die helpt de longen open te houden.
3. Het lichaam maakt zich klaar
Op het moment dat je gaapt, stijgt tijdelijk de bloeddruk. Dit verklaart waarom we gapen uit verveling. De verveeldheid is dan niet de oorzaak, maar het feit dat je lichaam zich klaar gaat maken om intensievere dingen te doen. Hiervoor heeft je lichaam een hogere bloeddruk nodig en door te gapen stijgt de bloeddruk.
Conclusie
Helaas bestaat er geen eenduidig antwoord op de vraag waarom we gapen, omdat er nog veel onbeantwoorde vragen zijn. Wel is duidelijk dat mensen gapen bij vermoeidheid en verveling maar wat de precieze functie ervan is is nog niet precies duidelijk. Daarnaast is het ook niet precies bekend waarom gapen zo aanstekelijk is. Wel laten verschillende studies zien dat er een verband bestaat tussen gapen en empathie. Hoe dichter je emotioneel bij iemand staat, hoe groter de kans is dat jullie elkaar aansteken. Maar ook het fenomeen dat mensen elkaars gedrag kopiëren kan hier een verklaring voor zijn.
Wist je trouwens dat gapen al in de baarmoeder begint? Vermoedelijk omdat het hoort bij de vorming van de hersenen!
